Zuid Afrika 2007

In december ging Art for All aan de slag in de townships van Kaapstad.

Het decor
God heeft het druk met het luisteren naar vrouwen die bidden in hun golfplatenhuisjes dat hun aangetast kind niet zou sterven, geweld zou ondergaan of verkracht zullen worden. Lower Crossroads, Philippi, Barcelona: Drie van de meest verloederde townships. Indrukwekkende namen gehecht aan een niet te overziene klont onderkomens van karton, planken, zinken platen, bedspiralen en stoelpoten. Zeecontainers alsof het een vakantieonderkomen zou zijn. Deze schots en scheve constructies bieden huisvesting aan duizenden en duizenden mensen.

De geur van latrines nr.185 en 186 en veel andere valt op. Golfplaten huisjes met een vrolijke blauwe “hurk en stort” element erin. Maar ja als dat dan vol ligt…. De overheid heeft centrale waterkranen geplaatst en ook is er electriciteit. We zien drie zeecontainers die in hoefijzervorm een “preschool” vormen en een opvangcentrum voor HIV besmette kinderen zijn. Het is schilderachtig maar ook heel triest.. Indrukwekkend is het kilometers lange kerkhof met veel kleine grafjes en de sloppenwijk op de achtergrond. Ik heb een steen in mijn hart als ik dit schrijf. Dit is de setting voor Art for All om haar creatieve project te doen.

Actie Art for All
Het team van 7 mensen: Jet, Gersom, Guido, Wim, Jenny, Wil en Suzanne vond onderdak in Beautiful Gate, een centrum van Jeugd met een Opdracht. Zij vangen weeskinderen op en doen werk in de community er om heen. Een hoopvolle naam op een plek van geweld, verdriet, armoede en aids. We vinden het een voorrecht hier te mogen zijn.

50 liter verf als extra bagage was een kostbaar bezit. Kwasten, stof, papier, voile stof en blije frutsels hadden we bij ons om 2 weken lang een feest te maken voor de kinderen in de townships. Het duurt even voordat we niet meer achter elk krot, lantaarnpaal, auto of een vuilnisbak een crimineel verwachten. Veel mensen die hier wonen hebben meerdere malen te maken gehad met beroving, geweld of erger. We volgen zo goed mogelijk de regels en meestal gaat eigenlijk iemand mee. We konden de bezorgdheid loslaten.

Het thema 
Als rode draad door het project heen hebben we deze keer gekozen voor een onooglijk sterretje dat gekozen wordt om een belangrijke boodschap naar de aarde te brengen. De Zoon van God zou geboren worden en daar moest het één en ander voor geregeld worden. De belevenissen van het sterretje TWINKEL werden de leidraad van de creatieve activiteiten met de kinderen. Er waren kinderen uit het centrum en dagelijks kwamen ze ook uit de sloppenwijken naar ons toe. Blauwe luchten, mooi temperatuurtje en een straffe wind vormden ons decor.

Wim en Gersom waren onvermoeibaar in het bedenken en uitvoeren van spelletjes met iedereen. De grote gekleurde cirkel bolde vrolijk op. We hadden met iedereen te maken. Veel kleintjes, enthousiaste jeugd en afwachtende tieners. We hebben ons zo goed mogelijk voorbereid, maar wat gaat het worden? Werken op de vloer? Zijn er tafels? Binnen? Buiten? Kunnen we troep maken? Hebben we vertaling naar het Xosa? We zullen het snel zien. In de eetzaal is plaats. 50 kinderen kunnen erin. Het blijkt een klankkast te zijn en dat is lastig communiceren als iedereen tegelijk aan het woord is. Een uitdaging. Meer kunnen er terecht in de kapel en natuurlijk buiten.

Met een grote dosis humor en flexibiliteit konden we aan de gang gaan. Van alles hebben de kinderen gemaakt: hemellichamen van papiermaché en kippengaas, hoeden met sterren, lampionnen, geschilderde stoffen voor engelen, dierenmaskers, vlaggen, groot en klein, abstracte schilderijen. Gersom, onze muziek- en liedjesexpert gaf aanleiding om muziekinstrumenten te maken: rammeltassen en flessen en kazoo’s, rainmakers en flessendopjes instrumenten. Wat een heerlijk lawaai. Sommige kinderen schilderen heel voorzichtig, zoekend, anderen meteen heel dik. Ook wel de kwast voortduwend als een stofzuiger. Grappig. Iedereen doet het weer anders. Groot papier was onvindbaar. Op stof schilderen was goed te doen.

Hoera…. de grotere kinderen onder leiding van Jenny en Wim maakten een kleurige, bonte mensenstroom op de omheining van het centrum. Kleine kindjes hebben voor Twinkeltje een “nachtstraat” gemaakt met sterren en maanverlichte huisjes. Overal viel wel eens een pot water om……….Geklieder van jewelste, maar wat een pret!

Tussen al deze activiteiten draafde Guido, de fotograaf en filmmaker, als een circusartist door al het natte werk om de actie vast te leggen, zodat we het nooit meer zouden vergeten.! Elke dag zingen met Gersom en zijn gitaar. Dansen met de kinderen tot we er bij neer vielen. Wim beschilderde met grote kinderen grote vlaggen. Die drukken een kleurig stempel op de parade waar elk project mee afgesloten wordt. Prachtig! Heldergeel, oranje, blauw… maar hoe kom je aan stokken om de vlaggen aan vast te maken. Gek genoeg moeilijk aan te komen. En dat bij townships, die door stokken aan elkaar worden gehouden!! Uiteindelijk zijn we op verschillende markten geslaagd door bezems te kopen van €1.20 per stuk. De bezems werden stoffers en de stokken vlaggestokken! Vaandelzwaaien kon beginnen.

De tweede week werkten we ’s morgens en ’s middags in een township. Philippi en Barcelona. Met een busje erheen. Luidroepend uit de ramen: ”Apiri piri toemba… amoesa,moesa, moesa… olé, olé, olé… Een soort lokroep. Al snel kregen we antwoord. Het betekent niets maar de hele kinderbuurt begrijpt het.

Verzamelen! Ze zijn er. Een paar uurtjes plezier met die rare blanken. In Barcelona waren we meer dan welkom. Een Nederlandse verpleegkundige Cobi staat aan het roer van practisch en doeltreffend opvangwerk in de sloppenwijk. Net een week voordat wij kwamen was haar centrum afgebrand. Stel je niet een gebouw voor, maar hutjes en zeecontainers. De kinderen vluchtten gillend uit de brand. Eén vrouw en een babietje hebben het niet gered.

Iedereen van streek en zijn plek kwijt. Alles wat ze hadden is ook verbrand. Van de overheid kreeg Cobi twee andere containers… tja en dan.We hebben er de kinderen ’s middags verzameld en heerlijk met ze geschilderd. Ook daar een parade over de zandpaden met glas en ellende… .maar het was een prachtig, kleurig wapperend feest. De fanfare van een kerk voorop. Dan zijn de kinderen het middelpunt. Die worden toegejuicht door de mama’s en iedereen die maar in de buurt is. In Philippi deed de eigengemaakte band door Gersom het helemaal geweldig. Grote lege waterflessen, gevuld met steentjes waren de beste drums. Een stok erbij, even een ritme-lesje en huppekee. Het was indrukwekkend. Een blije “gang”.

Hartroerend afscheid van de kids. Wat zijn ze aanhankelijk. In korte tijd zitten ze gewoon in je hart. Om nooit meer uit te verdwijnen.

Wil van der Weele